Pis Su Tesisatı

Yapılarda çeşitli su kullanma yerlerindeki artık pis ve kirli suları şehir kanalizasyonuna, bulunmayan bölgelerde süzme veya çürütme çukurlarına ileten boru sistemine Bina Pis Su Tesisatı denir.

Hıfzıssıha kanununun 245. maddesine göre şehir kanalizasyonu bulunan yerlerde pis suyun kanalizasyona bağlanması zorunludur.

Çatılar, balkon, avlu gibi yüzeylere düşen yağış sularını toplayıp yağış kanalına, yağış kanalı olmayan yerlerde de uygun bir alana akıtan sistemlerde pis su tesisatının bir kısmını oluştururlar.

İyi yapılmış pis su tesisatının özellikleri

• Pis ve kirli suları en çabuk ve sağlığa zarar vermeyecek şekilde bina dışına taşımalıdır.
• Koku gaz ve böceklerin pissu borulardan binaya geçmesi önlenmelidir.
• Boruları hava, gaz ve suyu sızdırmamalıdır.
• Boruları dayanıklı olup çabuk kırılmamalı, yapının esnemesinden ve oturmasından zarar görmeyecek şekilde döşenmelidir.

Pis su tesisatının kısımları

• Dış Pis Su Tesisatı
• İç Pis Su Tesisatı
• Yağış Suyu Tesisatı

Dış Pis Su Tesisatı

Binaların 1-1,5 metre dışından başlayarak şehir kanalizasyonunda veya özel tasfiye tesislerinde son bulan boru sistemidir. Dış pis su tesisatında büz, künk aspesli çimento, dökme demir pissu boruları kullanılır.

Dış pis su borularında eğime (0,02-0,05) ve oturdukları zeminin sağlamlığına dikkat etmelidir. Eğim fazla olursa su hızla hareket eder katılar borular kalır. Eğimin olmaması durumunda da akış olmaz. Boruların ek yerleri sızdırmaz olmalı ağaçlardan en az 4,5 metre uzaktan geçmelidir.

Dış pis su tesisatının döşenmesine şehir kanalizasyonu bağlantı noktasından başlanmalıdır. Dış pissu borusu hendek içine ve bölgedeki donma seviyesinin altına (Yaklaşık 80-100 cm) döşenir. Genişlik 50 - 60 cm olursa da derin hendeklerde en az boru çapından 59 cm büyük olmalıdır.

Pis suyun çıkış ve varış noktası arasındaki farkının çok fazla olması durumlarda eğimi normal tutmak için devreye rögarlar yapılır. Normal rögar boyutları 50x50 cm’dir. Derinlik arttıkça genişlikte artar. Tüm boyutlar proje hazırlık aşamasında belirlenip verilir.

İç Pis Su Tesisatı

Su kullanma yerlerinden gelen artık suları dış pissu tesisatına kadar taşıyan tesisata denir. Beş bölümden oluşur:

• Ana boru
• Kolon
• Kat borusu
• Bağlantı borusu
• Havalık

Ana Boru: Kolonların getirdiği pis suları toplayarak dış pissu tesisatına ulaştıran kısımlara iç pis su tesisat ana borusu denir. Ana boru mümkün olduğu kadar düz ve kısa olmalıdır. Ana boru uzunluğunun 15 metreyi geçmesi durumunda uygun yerlere temizleme kapağı konmalıdır.

Kolon: Kullanma yerlerinden kat borusu ile gelen pis suları ana boruya taşıyan düşey konumda döşenmiş borulardır. Alt katlarda ana boruya yakın yerde temizleme kapağı olmalıdır. Binanın en üst katındaki kat borusu kolona bağlandıktan sonra kolon ucu çatınım üzerine kadar yükseltilerek ucuna boru şapkası konmalıdır. Buradan kolonun havalandırılması sağlanmış olacaktır.

Kat Borusu: Binanın kullanma yerlerindeki suyu kolonlara taşıyan yatay borulardır. Boru boyunun uzun olması halinde çıkışına yakın uca temizleme kapağı konmalıdır.

Bağlantı Borusu: Su akıtma yeri ile kat borusu arasındaki borulardır. Duvara gömülü olarak yapılır.

Havalık: Pis su borularında hava basıncının değişmesi sistemdeki suyun akışını etkilediği gibi sifonlardaki suları da etkileyip, sifondaki suyu tesisata emer ve susuz kalan sifondan koku binaya yayılır. Bu nedenle tesisattaki basıncı normal tutmak için havalıklar kullanılmaktadır. İç pis su tesisatında kurşun, pik ve artık günümüzde daha çok PVC plastik borular kullanılmaktadır.

İç Pis Su Tesisatının Yapımında Dikkat Edilecek Hususlar:

• Kat borularının mümkün olduğu kadar kısa olmasına
• Boruların su akışı yönünde 45 derecelik çatallar kullanarak birleştirilmesine
• Düşeyden yataya geçen boru tesisatı kısımlarında yay dirsek veya iki açık dirsek kullanılmasına
• Ana borunun yapı dışına en kısa yoldan çıkarılmasına
• Her kolonun erişilebilecek en alt noktasına temizleme kapağı konulmasına
• Yatay boru eğimlerinin % 2 dolayında olmasına dikkat edilmelidir.

İç pis su borularının çapları da proje safhasında ilgili tesisat proje mühendisi tarafından hesaplanarak proje üzerinde belirtilir. Sistemin verimli çalışması için bu ölçülere mutlaka uyulmalıdır.

Yağış Suyu Tesisatı

Yağış sularının doğrudan pissu kanalizasyonuna bağlanması, yağış anında su miktarı artacağından sakıncalıdır. Hacim arttığı için normal borular patlayabilir veya taşmalar olur. Veya bunu önlemek için çaplar geniş tutulur ki bu ekonomik değildir. Ayrıca yağış suları temiz olduğundan, sarnıçlar, dereler veya bir nehirde toplanarak yararlanılması yoluna gidilebilir. Şehir kanalizasyonunun birleşik yapılması durumlarında yağış suları pissu tesisatına uygun sistemlerle bağlanır.

PİS SU TESİSATLARINDA OLUŞAN PROBLEMLERİN NEDENLERİ VE ÇÖZÜMLERİ, YARDIMCI MALZEMELER VE BAKIM

1- BORULARDA OLUŞAN TIKANIKLIKLAR

2- SU BASMALARI

3- KOKU

4- BORU ÇÖKMELERİ VE TESİSAT HATALARI

5- KİRLİ SU SIZINTILARI BU SORUNLARI OLUŞTURABİLECEK NEDENLER

• Evsel atıkların gider borusunu tıkaması (yemek yağları, çay, tuvalet kâğıdı, ıslak mendil vb maddeler)
• Boru tıkanmalarında oluşan su baskınları. Şehir kanalizasyonundan bina ana hatlarından su taşması
• Havalık borusunun çatı üst seviyesinin altında kalması, rögarların dolu olmasından kaynaklanan koku problemleri. Sifonlar ve süzgeçlerden kaynaklanan koku problemleri genel nedenlerdir.
• Borunun dayanıksızlığından ve aşırı yük altıda kalmasından dolayı veya montaj esnasında zedelenmesi
• Boruların tıkanmasından dolayı ve montajından kaynaklanan kasıntı, conta kayması ya da conta yetersizliği ve bilinçsizce yapılan darbeli müdahaleler başlıca sebeplerdendir.

BU SORUNLARIN ÇÖZÜMÜ

Tıkanıklık:

Genelde tıkanıklıklar bina içi hatlarda spiralli, elektrikli “S” borulardan ve dirseklere zarar vermeden makine yardımıyla profesyonel firmalara açtırılmalıdır. Tıkanıklıklar sık sık devam ediyorsa bunun sebebi endoskopi kameralarıyla profesyonel firmalara görüntülendirilmelidir. Bu sayede zaman, tadilat ve maliyet tasarrufu sağlanır.

Su jetiyle çalışan makineler bina içlerinde kullanılmaz. Sebebi; yüksek basınçlı olduğundan dirseklere ve borulara darbe yaparak problem çıkartabilir. Tercih edilmez.

Ana kanalizasyon hatlarında, yollarda ve büyük çaplı büz ve borularda kullanılması daha çok tercih edilir.

Su Basmaları:

Su basmaları genellikle binaların bodrum katlarında yaşanır. Önlem için rögarlara “Pis su çekvalfi” taktırılmalıdır.

Koku:

Havalık boruları kontrol edilmeli. Çatının altında ise çatı üstüne çıkarılmalı, rögarlar temizlenmeli ve toz kireç serpilmelidir. Süzgeçleriniz koku stoplu süzgeçlerle yenilenmelidir. Gerekirse sifonların pis su borusuna bağlantısına koku önleyici yatay çekvalf takılmalıdır. Rögar kapağınız deliksiz ise delikli pik döküm kapak tercih edilmelidir. Bu işlem hava sirkülasyonunu ve su akış debisine yardımcı olmakla beraber kokuları giderir.

Boru çökmeleri ve tesisat hataları:

Bu sorunu yaşamamak için kaliteli boru kullanılmalı, işlerinizi profesyonel ekiplere yaptırmayı tercih etmelisiniz. Endoskopi kameralarıyla görüntü alınmalı, arızalı olan bölgenin arızası lokal veya genel olarak yapılmalı yada hat değiştirilmelidir.

Kirli su sızıntıları:

Kirli su sızıntıları toprak altında değilse müdahalesi çabuk ve hasarsız yapılabilir. Toprak altında ise endoskopi kameralarıyla görüntü alınır ve bunun sonucunda gereli kazı ve onarım işlemleri yapılır. Üzerinin belli bir süre sonra kapatılması tavsiye edilir.

YAPILARDA GÖRÜLEN PİS SU TIKANIKLIKLARI ÇEŞİTLERİ

• Evye borusu (mutfak hattı) tıkanıklığı
• Bulaşık makinası hattı tıkanıklığı
• Banyolarda klozet, duş teknesi, küvet, jakuzi, lavabo bir de çamaşır makinesi ve süzgeç tıkanıklığı
• Tuvaletlerde lavabo, hela taşı, klozet, pisuvar tıkanıklıkları
• Açık ve kapalı garajlarda mazgal, yağmur olukları, açıktan veya kapalı olan ana borunun ve rögarların tıkanıklığı
• Bina bahçelerinde bulunan ana rögar, çökertme kuyusu, yağmur suyu hatlarının ve rögarlarının tıkanıklıkları
• Yağmur suyu iniş boruları, balkon süzgeç ve gider borularının tıkanıklığı
• Fosseptik kuyularına gelen bağlantı kolonlarının tıkanıklıkları

Yapılarda görülen tıkanıklık sebeplerinin genelidir. Oluşan tıkanıklıklar basit ise konut sahibinin veya ilgilenenlerin kişisel çabalarıyla açmaları tavsiye edilir. Açamazlarsa bu konuda profesyonel firmalara yaptırmaları daha doğru bir çözümdür. Çünkü ferdi imkânlarla bu sorunların çoğunu çözmek imkân olarak zordur.

Müdahalesi zor olan veya müdahale için temizleme kapağı bulunmayan açık veya kelepçeli biçimde giden kolon ve taşıma borularına gerektiği yerlere temizleme kapağı koyulması tavsiye edilir.